พีค : How to ที่จะพามนุษย์ธรรมดาไปสู่การฝึกฝนตนเองขั้นพีค

พีค หนังสือแปลจากต้นฉบับชื่อ Peak เป็นหนังสือที่ถอดรหัสงานวิจัยเกี่ยวกับการฝึกฝนและพัฒนาทักษะของมนุษย์ บ่มเพาะข้อมูลจากการศึกษาของนักจิตวิทยาและนักเขียนมานานกว่า 5 ปี ผลงานการเขียนของ เค. แอนเดอร์ส เอริกส์สัน (K.Anders Ericsson) และ รอเบิร์ตพูล (Robert Pool) ซึ่งทำการค้นคว้าทดลองเกี่ยวกับการฝึกฝนที่จะนำไปสู่การพัฒนาความสามารถทั้งเชิงทักษะ และการพัฒนาขีดความสามารถด้านต่าง ๆ ให้ก้าวหน้าขึ้นไปกว่าที่เคย

แน่นอนสำหรับหนังสือเล่มนี้ศักยภาพไม่ใช่ยีนพิเศษ หรือพรสวรรค์ แต่ศักยภาพสำหรับ พีค คือการฝึกฝนและพัฒนา โดยความน่าสนใจของหนังสือไม่ใช่เพียงการดึงทฤษฎีต่าง ๆ ออกมากาง แต่ยังมีการสอดแทรกแบบทดสอบ เทคนิคการฝึกฝนเพื่อให้ผู้อ่านได้เข้าใจชัดเจนว่า ศักยภาพของบุคคลสามารถฝึกฝนให้พีคขึ้นไป พีคขึ้นไป อย่างที่คุณเองก็อาจจะไม่เคยคาดคิดมาก่อน

พรสวรรค์กับการพัฒนา

“เราอาจคิดไปว่าไอน์สไตน์ก็แค่เกิดมาพร้อมกับสมองกลีบข้างส่วนหน้าที่ใหญ่กว่าปกติ จึงมีความสามารถแต่กำเนิดเรื่องคณิตศาสตร์ แต่นักวิจัยพบว่า ยิ่งใช้ชีวิตแบบนักคณิตศาสตร์มากเท่าไร เนื้อสีเทาในสมองกลีบข้างส่วนหน้าก็จะยิ่งขยายมากขึ้นเท่านั้น นั่นหมายความว่าขนาดที่เพิ่มขึ้นเป็นผลจากการใช้ความคิดทางคณิตศาสตร์มากขึ้น ไม่ใช่สิ่งที่มีมาแต่กำเนิด”

ไม่เพียงแต่กับยอดนักวิทยาศาสตร์เท่านั้นที่ต้องการการฝึกฝน แม้แต่สุดยอดประพันธกรดนตรีในตำนานอย่าง โมซาร์ท ที่ถูกเล่าขานถึงความอัจฉริยะแต่กำเนิด ไม่ว่าจะเป็นความสามารถในการแยกเสียงโน้ตดนตรีจากเครื่องดนตรีต่างๆ ได้อย่างแม่นยำ รวมทั้งยังสามารถระบุโน้ตพอสังเขปจากเสียงอื่นๆได้ เช่น เสียงนาฬิกา ระฆัง การจาม แต่ถ้าลองได้ติดตามศึกษาประวัติของพวกอย่างละเอียดจะพบว่าบางทีสิ่งที่เรียกว่า ความอัจฉริยะ ก็มาจากการฝึกฝนต่อยอดพรสวรรค์ให้เกิดการพัฒนาด้วยเช่นกัน

ในทุกวันนี้มีความคืบหน้าเกี่ยวกับการศึกษาด้าน ความสามารถในการแยกเสียงดนตรีอย่างแม่นยำ (Absolute pitch) พบว่าผู้ที่มีความสามารถเช่นนี้ไม่ใช่เรื่องปกติ เพราะมีแค่สัดส่วนหนึ่งในหมื่นเลยทีเดียวที่จะทำได้ แต่แม้ใครๆ จะเรียกสิ่งเหล่านี้ว่า พรสวรรค์ หรือ ความอัจฉริยะ ทว่าในหนังสือ พีค เล่มนี้กลับนำเสนอว่า การมีทักษะพิเศษบางอย่างนั้นอาจจะไม่สำเร็จเสียทีเดียวถ้าความอัจฉริยะนั้นไม่ถูกพัฒนาและฝึกฝน

อย่างในกรณีของโมซาร์ท เขาฝึกฝนทักษะด้านดนตรีจากพ่อที่เป็นนักดนตรีและมีความรู้จนเขียนหนังสือเกี่ยวกับการพัฒนาการดนตรีสำหรับเด็ก และพ่อของโมซาร์ทเองก็ได้ฝึกฝนเขาให้รู้จักดนตรีตั้งแต่ในวัย 4 ขวบ โมซาร์ทได้เรียนดนตรีเต็มเวลาทั้งไวโอลิน เปียโน และเครื่องเล่นอื่นๆ อีกมากอย่างต่อเนื่อง หากดูจากประวัติการฝึกฝนทักษะด้านการฟังของโมซาร์ทจึงไม่น่าสงสัยและเป็นเรื่องพรสวรรค์ลี้ลับอีกต่อไป

ตรงกันข้าม ผู้เขียนยังได้ชวนคนอ่านลงลึกไปถึงการทำความเข้าใจและหาสาเหตุของพรสวรรค์นั้น จนพบว่าในกรณีโมซาร์ทไม่ใช่เพียงเป็นเรื่องของ ความสามารถในการแยกเสียงดนตรีอย่างแม่นยำ ที่มีอยู่หนึ่งในหมื่นคน แต่เบื้องหลังความสำเร็จของโมซาร์ทยังประกอบด้วย ความสามารถในการพัฒนาความสามารถในการแยกเสียงดนตรี ที่เกือบทุกคนที่เกิดมามีสิ่งนี้ติดตัวอยู่เดิม แต่อาจจะขาดการฝึกฝนจนกลายเป็นความชำนาญ

How to ฝึกขั้นพีค!

“ความเชื่อที่ว่าคนเราเกิดมาพร้อมศักยภาพที่กำหนดไว้แล้วเป็นเรื่องไร้เหตุผล ศักยภาพคือภาชนะที่แผ่ขยายออกไปได้ไม่จำกัด…”

สตีฟ หนึ่งในผู้เข้าร่วมในงานวิจัยด้านการพัฒนาศักยภาพด้านความทรงจำ ผ่านการฝึกฝนการท่องจำนวนตัวเลขกล่าวถึงความหมายของศักยภาพ โดยในงานวิจัยนี้จะมีการบอกตัวเลขความเร็วหนึ่งหลักต่อหนึ่งวินาทีเช่น 7 4 0 1 1 9 … เมื่อกล่าวจบสตีฟจะต้องท่องทวนซ้ำทันที ซึ่งสตีฟจะท่องได้แค่ 7 หลัก เป็น “ความทรงจำระยะสั้น” ที่ตรงตามหลักการทางจิตวิทยาที่กล่าวไว้ว่าความทรงจำจะมีเนื้อที่จำกัดอยู่ประมาณ 7 หลักโดยเฉลี่ย เป็นความทรงจำที่ทำให้คนทั่วไปพอที่จำเลขสำคัญๆ ได้ เช่น หมายเลขโทรศัพท์ แต่ด้วยการทดสอบที่บอกเลขตามจำนวนโดยใช้หลักต่อหนึ่งวินาทีทำให้ไม่แปลกที่ความทรงจำของสตีฟจะถึงขีดจำกัด

การทดลองนี้จึงมีการออกแบบการฝึกฝนขึ้นโดยเปลี่ยนจากจำเลขโดยกำหนดเป็นต่อวินาทีเป็นการให้สตีฟฝึกอ่านชุดตัวเลขคละเลขจำนวน 5 หลัก จนสามารถท่องจำนวนคละได้แม่นยำแล้วพัฒนาไป 6-7 หลัก เสริมด้วยถ้าเขาท่องผิดจะลดตัวเลขลง แต่ถ้าถูกก็จะเพิ่มขึ้นหนึ่งหลัก วิธีนี้ทำให้สตีฟสามารถจดจำตัวเลขได้มากกว่า 10 หลักและขยายเพดานไปเรื่อยๆด้วยการพัฒนาร่วมกับการวิจัยนี้ไปกว่า 200 ครั้งจนสตีฟสามารถจำเลขได้มากถึง 82 หลัก

การออกแบบการฝึกฝนอย่างมีขั้นตอนและรู้เป้าหมายชัดเจนจึงสำคัญกว่าการทำต่อเนื่องไปเดิม ๆ การทดสอบนี้ไม่ใช่การใช้วิธีนั่งจำไปท่องไปจนจำได้แต่มีการออกแบบวิธีในการเข้าถึงการพัฒนาศักยภาพผ่านกระบวนการต่างๆและวิธีการก็สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับแขนงอื่นได้เช่นกัน

อย่างการซ้อมดนตรีที่บางส่วนเข้าใจว่านั่งเล่นซ้ำๆ จะคล่องขึ้นแต่หนังสือเล่มนี้เสนอการคิดวิธีฝึกแทรกเข้าไปด้วยเช่นการฝึกดนตรีนอกจากใช้เวลาฝึกนานแล้วยังมีกระบวนการฝึกที่ต้องออกแบบอย่างการกำหนดไปว่า “เล่นเพลงนี้ได้จนจบด้วยความเร็วที่เหมาะสม โดยไม่ผิดเลยสามครั้งติดกัน”

ซึ่งนี่เป็นเพียงหนึ่งในตัวอย่างเพื่อกำหนดจุดประสงค์ในการฝึกให้ชัดเจนว่าต้องคำนึงทั้งจังหวะความช้าเร็วและความถูกต้องของการบรรเลงตัวโน้ต การฝึกฝนจึงมาคู่กับการกำหนดจุดประสงค์ เป้าหมาย และการออกแบบกระบวนการเพื่อศักยภาพที่จะพีคไปอีกขั้น

Fact File

• พีค (Peak) : เค. แอนเดอร์ส เอริกส์สัน, รอเบิร์ตพูล เขียน สำนักพิมพ์ อมรินทร์ How To ราคา 345 บาท