เจ้าชายน้อย ตัวแทนของความบริสุทธิ์ในวัยเยาว์ที่ถูกกลืนกินในโลกวัตถุนิยม

เจ้าชายน้อย หรือ Le Petit Prince เป็นวรรณกรรมคลาสิคเชิงปรัชญาที่ครองใจนักอ่านทั่วโลกมากว่า 80 ปี จากปลายปากกาของ นักบินและนักเขียนชาวฝรั่งเศส อองตวน เดอ แซงเตกซูเปรี (Antoine de Saint-Exupéry, ค.ศ.1900-1944) ผู้สร้าง เจ้าชายน้อย เด็กหนุ่มผมสีทองจากดาวเคราะห์น้อย B612 เป็นตัวแทนของความบริสุทธิ์ในวัยเด็กท่ามกลางโลกปัจจุบันที่ถูกครอบงำด้วยวัตถุนิยมที่ผู้คนสนใจแต่วัตถุภายนอกและความร่ำรวย มากกว่าการสร้างความสัมพันธ์และการส่งเสริมจินตนาการจนหลงลืมความไร้เดียงสาในวัยเยาว์ของตนเองไปจนหมดสิ้น

ตอนหนึ่งในเรื่องชี้ให้เห็นถึงสภาพสังคมปัจจุบันที่ให้ความสำคัญของวัตถุนิยมมากกว่าคุณค่าทางจิตใจว่า “พวกผู้ใหญ่ชอบตัวเลขออกจะตาย…ถ้าคุณคุยกับพวกผู้ใหญ่ว่า ฉันเห็นบ้านแสนสวยหลังหนึ่งสร้างด้วยอิฐสีแดง มีดอกเจอเรเนียมอยู่ตรงหน้าต่างและฝูงนกพิราบบนหลังคา พวกเขาไม่มีทางนึกภาพบ้านนั้นออกเป็นแน่แต่ถ้าบอกพวกเขาว่า ฉันเห็นบ้านหลังหนึ่งซึ่งมีราคาตั้งแสนฟรังก์ พวกเขาจะโพล่งขึ้นมาทันทีว่า โอ้โห! ต้องสวยแน่ๆ เลย”

แซงเตกซูเปรี เขียนเรื่องเจ้าชายน้อยขณะที่เขาลี้ภัยไปอยู่นิวยอร์กเนื่องจากระยะนั้นประเทศฝรั่งเศสถูกกองทัพนาซีเยอรมนียึดครอง เขาใช้ชีวิตโดดเดี่ยวในต่างแดนจนหวนระลึกถึงวัยเด็กที่แสนสุข เจ้าชายน้อยจึงถือกำเนิดขึ้นและได้ตีพิมพ์ครั้งแรกเมื่อวันที่ 6 มีนาคม ค.ศ.1943 โดยสำนักพิมพ์ Reynal & Hitchcock ในนิวยอร์กเป็นฉบับแปลภาษาอังกฤษชื่อ The Little Prince พร้อมรูปประกอบที่ผู้ประพันธ์วาดเอง จากนั้นเพียงไม่กี่วันทางสำนักพิมพ์จึงออกฉบับภาษาฝรั่งเศส Le Petit Prince ในจำนวนพิมพ์จำกัด

หนึ่งเดือนถัดมาหลังเจ้าชายน้อยวางแผง แซงเตกซูเปรีได้เข้าร่วมในกองทัพอากาศฝรั่งเศสอีกครั้ง และในการออกบินภารกิจลาดตระเวนเมื่อวันที่ 31 กรกฎาคม ค.ศ.1944 เครื่องบินของเขาหายสาบสูญไร้ร่องรอยเหมือนกับ เจ้าชายน้อย ที่หายไปในทะเลทราย หลังการสูญหายของแซงเตกซูเปรี เรื่อง เจ้าชายน้อย ได้ตีพิมพ์ในประเทศฝรั่งเศสครั้งแรกโดยสำนักพิมพ์ Gallimard เมื่อค.ศ.1945 และต่อมาถูกแปลเป็นภาษาต่าง ๆ ไม่ต่ำกว่า 380 ภาษา

ในวาระครบรอบ 80 ปีของเรื่อง เจ้าชายน้อย ในค.ศ. 2024 สำนักพิมพ์ อ่าน๑๐๑ ได้ปรับปรุงเล่มใหม่โดยใช้ชื่อว่า “เจ้าชายน้อย x APOLAR” ซึ่งแปลจากต้นฉบับภาษาฝรั่งเศสโดย แพรณัฐ และได้ศิลปินไทยรุ่นใหม่ อาชว์ – อรุษ เอ่งฉ้วน หรือนามปากกา Apolar มาออกแบบภาพปกและกล่องหนังสือเสริมด้วยบทท้ายเล่มเรียกว่า Apolar Planet จำนวน 16 หน้าที่นำเสนอภาพประกอบเรื่องเจ้าชายน้อยวาดใหม่โดย Apolar

“ทำไมต้องกลัวหมวกด้วยล่ะ”

เจ้าชายน้อยเปิดด้วยเรื่องราวในวัย 6 ขวบ ของนักเขียนซึ่งเป็นนักบินและประโยคดับฝันและจินตนาการของเด็กว่า “ทำไมต้องกลัวหมวกด้วยล่ะ” เมื่อเขาอวดภาพวาดแรกในชีวิตเป็นรูปงูเหลือมกำลังนอนย่อยช้างทั้งตัวอยู่ในท้องให้ผู้ใหญ่หลายคนดูและถามว่าน่ากลัวหรือเปล่า คำตอบแบบเดียวกันของพวกผู้ใหญ่ทำให้เขาเบื่อหน่ายที่ไม่มีใครมองลึกเข้าไปมากกว่าสิ่งที่เห็นและสูญเสียความมั่นใจจนล้มเลิกความคิดที่จะเป็นจิตรกรและหันไปเป็นนักบินแทน ดังที่เขาเขียนว่า “ด้วยเหตุนี้ฉันจึงต้องอยู่คนเดียวโดยไม่มีใครให้คุยด้วยเป็นเรื่องราว”

การพบกับเจ้าชายน้อยที่ทะเลทรายซาฮาร่าเพราะเครื่องบินเสียจนต้องร่อนลงกลางทะเลทราย ทำให้นักบินที่หลงลืมความฝันและความไร้เดียงสาของตัวเองไปแล้วได้เรียนรู้ที่จะสร้างความสัมพันธ์กับใครสักคนขึ้นมาใหม่แม้ในระยะเวลาอันสั้น และได้ข้อคิดจากประสบการณ์ที่เจ้าชายน้อยผู้มีหัวใจแสนบริสุทธิ์เล่าเรื่องการเดินทางไปยังดาวต่างๆและพบเจอผู้คนหลากหลายก่อนที่จะมาถึงโลกใบนี้

นักบินได้เรียนรู้ว่าดาวของ เจ้าชายน้อยนั้นมีขนาดไม่ได้ใหญ่ไปกว่าบ้านหลังหนึ่ง ขยับแค่ 2-3 ก้าวก็ดูพระอาทิตย์ตกได้ ทำให้วันหนึ่งเจ้าชายน้อยสามารถดูพระอาทิตย์ตกได้ถึง 44 ครั้ง บนดาวมีภูเขา 3 ลูกที่สูงแค่เข่าและหนึ่งในนั้นมอดดับไปแล้ว กิจวัตรของเจ้าชายน้อยที่อยู่คนเดียวคือทำความสะอาดดาวเคราะห์ทุกเช้าด้วยการถอนต้นเบาบับที่อยู่เต็มใต้พื้นดินทันทีที่เห็นมันขึ้นแทรก รดน้ำให้ดอกกุหลาบที่มีเพียงหนึ่งดอกบนดาวและครอบแก้วกำบังลมให้เธอ และขูดเขม่าจากปล่องภูเขาไฟทุกสัปดาห์

“พวกผู้ใหญ่นี่แปลกพิลึกจริงๆด้วย”

ก่อนเดินทางมาถึงโลกและพบกับนักบินที่กลางทะเลทราย เจ้าชายน้อยได้เดินทางไปดาวต่างๆ และพบเจอกับคนหลากหลายซึ่งมีพฤติกรรมแตกต่างกัน ทำให้เจ้าชายน้อยถึงกับมึนงงและคิดว่า “พวกผู้ใหญ่นี่แปลกพิลึกจริงๆ ด้วย”

ดาวดวงแรก เป็นที่ประทับของพระราชาที่ไม่มีข้าราชบริพารสักคนเดียวแต่คิดว่าตัวเองมีอำนาจสั่งการสูงสุด

ดาวดวงที่ 2 มีคนหลงตัวเองที่ชอบได้ยินแต่คำสรรเสริญเยินยออาศัยอยู่คนเดียว

ดาวดวงที่ 3 เป็นที่อยู่ของนักดื่มที่ดื่มเหล้าเพื่ออยากลืมเรื่องน่าอายว่าตัวเองดื่มเหล้า

ดาวดวงที่ 4 มีนักธุรกิจที่เอาแต่พูดว่าตัวเองเป็นคนจริงจังและยุ่งกับการนับจำนวนดวงดาวและคิดว่าตัวเองเป็นเจ้าของ

ดาวดวงที่ 5 มีเนื้อที่แค่สำหรับเสาไฟหนึ่งต้นกับคนหนึ่งคนที่จุดโคมไฟตอนกลางคืนและดับในตอนเช้าวนไปมาเพราะคำว่าหน้าที่

ดาวดวงที่ 6 เป็นที่อยู่ของนักภูมิศาสตร์แต่ไม่รู้ภูมิประเทศของดาวตัวเองเลยเพราะคิดว่าตัวเองยิ่งใหญ่เกินกว่าที่จะออกไปสำรวจด้วยตัวเอง

ดาวดวงที่ 7 คือ โลก ที่มีพระราชาถึง 111 องค์ มีนักภูมิศาสตร์เจ็ดพันคน นักธุรกิจเก้าแสนคน คนขี้เมาเจ็ดล้านห้าแสนคน คนหลงตัวเองสามร้อยสิบเอ็ดล้านคน รวมแล้วมีผู้ใหญ่มากถึงสองพันล้านคน และเทียบได้ว่าต้องใช้กองทัพคนจุดโคมไฟกว่าสี่แสนคนเพื่อจุดไฟให้ครบทั้ง 6 ทวีป

บนโลก เจ้าชายน้อย เดินทางยาวนานฝ่าทะเลทราย โขดหิน และหิมะ จนมาเจอ “สวนที่มีกุหลาบ 5,000 ดอก” ทำให้เขาทุกข์ใจเพราะดอกไม้ที่เขามีบนดวงดาวไม่ใช่ดอกเดียวในจักรวาลอย่างที่เธอกล่าวอ้าง เขานอนลงบนทุ่งหญ้า ร้องไห้ และรำพึงว่า

“ฉันเคยเชื่อว่าตัวเองร่ำรวยเพราะเป็นเจ้าของดอกไม้ซึ่งมีอยู่เพียงดอกเดียว แต่ในความเป็นจริงฉันมีเพียงดอกกุหลาบธรรมดาๆ ดอกหนึ่งเท่านั้น กับภูเขาไฟสามลูกที่สูงแค่เข่า แถมหนึ่งในนั้นอาจมอดดับไปตลอดกาลแล้วก็ได้ นั่นไม่ทำให้ฉันเป็นเจ้าชายที่ยิ่งใหญ่เลยสักนิด”

“เรามองเห็นแจ่มแจ้งด้วยหัวใจเท่านั้น สิ่งสำคัญไม่อาจเห็นได้ด้วยตา”

หมาจิ้งจอกที่เจ้าชายน้อยพบเจอต่อมาทำให้เขาได้ค้นพบคุณค่าของความสัมพันธ์ซึ่งเป็นสิ่งที่มนุษย์ลืมและไม่มีเวลาทำความรู้จักกับสิ่งใดอย่างลึกซึ้ง “เรามองเห็นแจ่มแจ้งด้วยหัวใจเท่านั้น สิ่งสำคัญไม่อาจเห็นได้ด้วยตา” หมาจิ้งจอกกล่าว “เวลาที่เธอเสียไปกับดอกกุหลาบของเธอทำให้ดอกกุหลาบนั้นมีคุณค่ามากยิ่งขึ้น” 

ดังนั้นเจ้าชายน้อยจึงกลับไปดูสวนกุหลาบ 5,000 ดอกอีกครั้งและตระหนักถึงความสำคัญของกุหลาบเพียงดอกเดียวของเขา เพราะเป็นกุหลาบเพียงหนึ่งเดียวที่เขารดน้ำให้ ทำครอบแก้วกำบังลมให้ ฆ่าหนอนให้ ยอมฟังเธอบ่นหรือคุยโอ้อวด หรือแม้แต่เมื่อยามเธอนิ่งเงียบ “เพราะเธอเป็นกุหลาบของผม”

จากการเดินทางในโลกมนุษย์ เจ้าชายน้อยค้นพบว่า “ผู้คนบนดวงดาวของคุณปลูกกุหลาบตั้งห้าพันดอกในสวนเดียวกัน แล้วพวกเขาก็ยังไม่พบสิ่งที่ตัวเองค้นหาสักที…ทั้งที่สิ่งที่ตามหานั้นอาจพบได้ในดอกกุหลาบแค่ดอกเดียว หรือน้ำเพียงแค่อึกเดียว…แต่ดวงตานั้นมืดบอดนะครับ พวกเขาต้องใช้หัวใจค้นหาต่างหาก”

นักบินต้องซ่อมเครื่องให้เสร็จใน 8 วันตามปริมาณน้ำดื่มที่เหลืออยู่ และเมื่อถึงวันที่เขาซ่อมเครื่องบินเสร็จแล้วก็เป็นเวลาเดียวกับที่เจ้าชายน้อยจะกลับไปยังดวงดาวของเขาเช่นกัน และในที่สุดเด็กหนุ่มผมสีทองก็หายจากไปในทะเลทรายโดยไม่พบร่างของเขาอีกเลย การจากไปของเจ้าชายน้อยจึงเหมือนกับความตายของวัยเด็กอันบริสุทธิ์ที่ถูกกลืนหายไปในสังคมวัตถุนิยมและในจิตใจของผู้ใหญ่หลายคน

“การเติบโตช่างเป็นความผิดพลาด”

แซงเตกซูวเปรี เคยกล่าวว่า “การเติบโตช่างเป็นความผิดพลาด ผมมีความสุขมากในวัยเด็ก” ดังนั้นหลายคนจึงเชื่อว่าเจ้าชายน้อยอาจเป็นร่างอวตารของนักเขียนเอง เพราะเนื้อหาล้วนแฝงด้วยประสบการณ์ในช่วงวัยต่างๆของเขา ไม่ว่าจะเป็นอุบัติเหตุจากเครื่องบินตกที่เขาเคยประสบหลายครั้งโดยเฉพาะเหตุการณ์เครื่องบินตกในทะเลทรายซาฮาร่าที่ประเทศลิเบียเมื่อค.ศ.1935  หมายเลขเครื่องบิน B612 เป็นหมายเลขเดียวกับเครื่องบินที่ปรากฏในหนังสือเล่มแรกของเขาชื่อ “ไปรษณีย์ใต้” (Courrier Sud) สภาพภูมิประเทศที่เขาเคยเห็นในระหว่างเป็นนักบิน เช่น ทะเลทรายในแอฟริกา ภูเขาไฟปาตาโกเนียในชิลี-อาร์เจนตินา ดงต้นเบาบับในเมืองดาการ์ ประเทศเซเนกัล ได้กลายมาเป็นฉากในเรื่องเจ้าชายน้อยด้วย

แซงเตกซูเปรีเริ่มต้นอาชีพนักบินในบริษัทเครื่องบินที่เมืองตูลูส ประเทศฝรั่งเศส และต่อมาได้รับแต่งตั้งให้เป็นผู้จัดการบริษัทขนส่งทางอากาศกรุงบัวโนสไอเรส ประเทศอาร์เจนตินา ประสบการณ์ทำงานทำให้เขาเขียนนิยายเรื่องแรก “ไปรษณีย์ใต้” (Courrier Sud) ตีพิมพ์เมื่อค.ศ.1929 และการบินที่ต้องเสี่ยงชีวิตปฏิบัติการในตอนกลางคืนทำให้เขาเขียนนิยายเรื่องต่อมาคือ “เที่ยวบินกลางคืน” (Vol de Nuit) ในค.ศ.1931

ผลงานเรื่อง “แผ่นดินของเรา”  (Terre des Hommes) ตีพิมพ์ในค.ศ.1939 ได้รับรางวัลนวนิยายยอดเยี่ยมจากราชบัณฑิตสภาฝรั่งเศส ได้ให้ข้อคิดเชิงปรัชญาชีวิตจากประสบการณ์ตรงที่เขาและเพื่อนผ่านเหตุการณ์ความเป็นความตายขณะปฏิบัติงานเป็นนักบินขนส่งไปรษณีย์ในทวีปยุโรป แอฟริกาเหนือ และทวีปอเมริกาใต้ จนเข้าใจความหมายของชีวิตและมิตรภาพระหว่างเพื่อนมนุษย์โดยปราศจากชนชาติและสีผิว

แซงเตกซูเปรีได้เข้าร่วมในกองทัพอากาศฝรั่งเศสอีกครั้งในค.ศ.1943  และเพียงไม่กี่เดือนหลังจากเรื่องเจ้าชายน้อยตีพิมพ์เป็นครั้งแรก เครื่องบินของเขาหายสาบสูญไร้ร่องรอยในการออกบินภารกิจลาดตระเวนเมื่อวันที่ 31 กรกฎาคม ค.ศ.1944

เป็นเวลาถึง 54 ปีที่การหายตัวของเขายังคงเป็นปริศนา จนกระทั่งปลายค.ศ.1998 ชาวประมงทางตอนใต้ของเมืองมาร์แซย์ ประเทศฝรั่งเศส พบสร้อยข้อมือติดขึ้นมาขณะหาปลา จากนั้นจึงมีการค้นหาชิ้นส่วนของเครื่องบิน P38 และหลังจากพิสูจน์จนแน่ชัดแล้วทางกองทัพอากาศฝรั่งเศสจึงได้ประกาศเมื่อปลายปีค.ศ.2003 ว่านี่คือเครื่องบินลำที่แซงเต็กซูเปรีขับขึ้นลาดตระเวนและหายสาบสูญไปแต่สาเหตุยังคงเป็นปริศนาจนทุกวันนี้

ในวันที่ 17 กันยายน ค.ศ.1965 รัฐบาลฝรั่งเศสประกอบพิธีจารึกชื่อบนเสาต้นหนึ่งในวิหารปองตอง (Panthéon) สถานที่เก็บศพของผู้ทำคุณประโยชน์ต่อชาติเพื่อรำลึกถึง แซงเตกซูเปรี นักเขียนและนักบินผู้ยิ่งใหญ่

Fact File

• “เจ้าชายน้อย x APOLAR” ฉบับแปลโดย แพรณัฐ จำนวน 200 หน้าและภาพประกอบ 4 สี ในรูปแบบปกแข็งพร้อมกล่องอ่อน ราคา 549 บาท หาซื้อได้ตามร้านหนังสือทั่วไปและสำนักพิมพ์ อ่าน๑๐๑ สำนักพิมพ์