สกาลา ราชาโรงหนังแห่งสยาม อดีตความเฟื่องฟูของโรงหนังสแตนด์อโลนในไทย

สกาลา ชื่อนี้ติดหู และติดใจคนรักภาพยนตร์มาตั้งแต่ พ.ศ.2512 หลังจากที่ศูนย์กลางความบันเทิงของกรุงเทพฯ ได้เปลี่ยนจากย่านวังบูรพาซึ่งเป็นย่านโรงหนัง ร้านอาหาร มายังย่านสยามสแควร์ พร้อมกับการเปิดตัว โรงภาพยนตร์สยาม ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2509 ตามมาด้วย โรงภาพยนตร์ลิโด ที่เปิดฉายครั้งแรกในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2511 และ โรงภาพยนตร์สกาลา ซึ่งเปิดฉายครั้งแรกวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2512 กลายเป็นสามทหารเสือแห่งย่านสยามสแควร์เลยก็ว่าได้

การเปลี่ยนขั้วความบันเทิงครั้งใหญ่นี้เกิดจากโปรเจ็กต์การพัฒนาที่ดิน 63 ไร่ ใกล้กับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ด้านถนนพระรามที่ 1 ให้เป็นศูนย์การค้าขนาดใหญ่ชื่อ “ศูนย์การค้าสยามสแควร์” โดยเริ่มเปิดบริการในปี พ.ศ. 2507 ทำให้ร้านค้าต่างๆ ได้ย้าย บ้างก็ขยายสาขาเข้ามาเปิดในทำเลทองแห่งใหม่ ที่เชื่อมต่อกับความเจริญของศูนย์การค้าราชประสงค์ ซึ่งมีห้างสรรพสินค้าและร้านค้าขายของแบรนด์เนมจากนานาประเทศ  

ในครั้งนั้นได้มีการสร้างโรงภาพยนตร์ขึ้น 3 โรงใหญ่เป็นไฮไลต์ของย่านสยามสแควร์ ซึ่งโรงภาพยนตร์สยาม ขนาด 800 ที่นั่งได้ปิดตัวไปพร้อมกับเหตุการณ์ไฟไหม้ในปี 2553 ส่วนลิโดนั้นก็มีการปรับโฉมครั้งใหญ่กลายเป็น Lido Connect พื้นที่สร้างสรรค์ที่สามารถปรับเปลี่ยนพื้นที่ของโรงภาพยนตร์เป็นเวทีทอล์กโชว์ คอนเสิร์ต สัมมนาได้หลากหลายฟังก์ชัน และล่าสุดก็ถึงคราวที่สกาลา จะปิดม่านการฉายภาพยนตร์ในวันที่ 5 กรกฎาคม 2563

สกาลา เป็นโรงภาพยนตร์โรงเดี่ยว หรือ สแตนด์อโลน (stand-alone cinema) ก่อตั้งโดย พิสิฐ ตันสัจจา ผู้เริ่มธุรกิจเครือเอเพ็กซ์ และอดีตผู้บริหารศาลาเฉลิมไทย โรงมหรสพผสมละครเวทีและโรงภาพยนตร์ที่สร้างขึ้นในยุคสมัย จอมพล ป. พิบูลสงคราม ตอบรับนโยบายสร้างวิถีชีวิตคนไทยให้ทันสมัย (ศาลาเฉลิมไทย เปิดฉายภาพยนตร์เมื่อ พ.ศ. 2495 และปิดกิจการถาวรพร้อมถูกรื้อถอนไปเมื่อ พ.ศ. 2532 )

ในยุคนั้นถือว่าเป็นยุคทองของโรงภาพยนตร์สแตนด์ อโลน ไม่เพียง สกาลา ลิโด และโรงภาพยนตร์สยามเท่านั้นที่มีคนรอดูหนังรอบปฐมทัศน์กันจนล้นหน้าโรง  ในช่วงหลังคงครามโลกเรื่อยมาจนปี พ.ศ. 2520 โรงหนังสแตนด์ อโลนแบบนี้กระจายอยู่แทบทุกชุมชน และทุกภาคของประเทศซึ่งมีไม่ต่ำกว่า 700 โรงเลยทีเดียว

กระทั่งในปี พ.ศ. 2537 ได้เกิดโรงภาพยนตร์มัลติเพล็กซ์ ขึ้นในห้างสรรพสินค้า เป็นโรงภาพยนตร์ที่มีระบบเสียงและการขายตั๋วที่ทันสมัย ส่งผลกระทบให้ความนิยมต่อโรงภาพยนตร์สแตนด์ อโลน ซึ่งปรับปรุงเทคโนโลยีด้านภาพและเสียงไม่ทันสมัย บวกด้วยสื่อวิดิโอที่เข้ามา ทำให้โรงภาพยนตร์สแตนด์ อโลน ต้องทยอยปิดกิจการลง

นอกจากตำนานความยิ่งใหญ่ในฐานะผู้ที่ขับเคลื่อนประวัติศาสตร์ภาพยนตร์ในประเทศไทยแล้ว โรงภาพยนตร์สกาลายังได้รับรางวัลอนุรักษ์สถาปัตยกรรมดีเด่นประจำปี 2555 จากสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ ตัวโรงภาพยนตร์ ออกแบบโดย พันเอก จิระ ศิลปะกนก สร้างโดยบริษัท เซาท์ อีสเอเซีย ก่อสร้าง จำกัด

ในด้านดีไซน์ สกาลาโดดเด่นด้วยงานแบบอาร์ตเดโค (Art Deco) ด้านหน้าอาคารยกพื้นขึ้นสูงเปิดเป็นทางเข้า โดยใช้ลักษณะของซุ้มโค้ง ชั้นบนที่เป็นทางเข้าชมภาพยนตร์มีลักษณะเป็นโครงสร้างทรงโค้งมีเสารองรับตามจุดต่างๆ

เพดานระหว่างเสาประดับเป็นรูปคล้ายเฟืองขนาดใหญ่ ซึ่งกลายเป็นลักษณะเฉพาะของโรงภาพยนตร์นี้ เช่นเดียวกับโคมไฟระย้าทรงหยดน้ำค้างแข็ง 5 ชั้น ขนาดใหญ่ที่อยู่เหนือบันไดทางขึ้นลงภาพยนตร์ เป็นโคมไฟระย้านำเข้าจากอิตาลี ส่วนชื่อโรงภาพยนตร์  สกาลา มีที่มาจากชื่อ ตีอาโตร อัลลา สกาลา (Teatro alla Scala) โรงอุปรากรคลาสสิกที่ เมืองมิลาน ประเทศอิตาลี เช่นกัน

สกาลา ปิดฉากลงในวันที่ 5 กรกฎาคม 2563 โดยมีภาพยนตร์ “Cinema Paradiso” ผลงานของ จูเซปเป ทอร์นาทอเร เป็นดั่งบทส่งท้ายให้แก่สกาลาในฐานะสรวงสวรรค์ของคนรักหนังหลายต่อหลายคน

อ้างอิง

• นิตยสารสารคดี ฉบับ มกราคม 2555 และ ตุลาคม 2556
• www.apexsiam-square.com
• สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ (www.asaconservationaward.com)