เที่ยวไทยในอดีตกาลกับ 59 โบราณสถาน จากซากสู่รูปสันนิษฐานโดย สันติ เล็กสุขุม

“โบราณสถานบอกเล่าอดีตได้มากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับสภาพของโบราณสถาน ยิ่งเก่ามาก ถูกทิ้งรกร้าง หลักฐานต่างๆ เหลือเพียงซาก เหลืออยู่น้อยก็ยิ่งบอกเล่าได้น้อย…ยิ่งน้อยมาก รูปแบบสันนิษฐานก็ยิ่งต้องอาศัยจินตนาการมาก” 

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร. สันติ เล็กสุขุม ได้กล่าวไว้ถึงความสำคัญของโบราณสถานที่แม้เหลือแต่ซากก็สามารถบอกเล่าอดีตกาลได้ และจากประสบการณ์การทำงานเป็นนักวิชาการประวัติศาสตร์ศิลปะ ผู้มีความเชี่ยวชาญในการสร้างรูปแบบสันนิษฐานของโบราณสถานมานานนับ 10 ปี ล่าสุดอาจารย์สันติก็ได้ประมวลประสบการณ์ชีวิตการทำงาน ถ่ายทอดออกมาเป็นหนังสือประวัติศาสตร์ชวนเที่ยวไปในอดีตกาล รูปแบบสันนิษฐาน สู่งานศิลปะจาก ๕๙ ซากโบราณสถาน

รูปแบบสันนิษฐาน สู่งานศิลปะจาก ๕๙ ซากโบราณสถาน ชวนผู้อ่านจินตนาการถึงสภาพความสมบูรณ์ของเจดีย์ วิหาร และโบราณสถานสำคัญเก่าแก่ในไทยนับรวมได้ 59 แห่ง หลายแห่งคงเหลือเพียงแต่ซากหรือไม่ก็ส่วนฐาน ยากจะจินตนาการต่อถึงสภาพโครงสร้างที่สมบูรณ์ในอดีต หรือถ้าจะจินตนาการต่อเติมให้สมบูรณ์ก็ต้องอัดแน่นด้วยข้อมูลทางวิชาการและหลักฐานด้านต่างๆ

แต่ในความยากที่กล่าวมานั้นอาจารย์สันติเริ่มลงมือทำตั้งแต่การเก็บข้อมูล ออกสำรวจสถานที่จริง ถ่ายรูป ขึ้นรูปทรงแต่ละด้านในคอมพิวเตอร์ ผสานกับจินตนาการ และการวิเคราะห์ข้อมูล ครบทั้งสถานที่สำคัญในศิลปะสมัยทวารวดี สุโขทัย และอยุธยา กระจายไปยังเมืองต่างๆ เช่น นครปฐม สุพรรณบุรี เพชรบูรณ์ ลพบุรี สุโขทัย กำแพงเพชร พระนครศรีอยุธยา พิษณุโลก พิจิตร ชัยนาท เป็นต้น  และก็มีทั้งโครงสร้างของเจดีย์ วัด และพระราชวัง

ย้อนไปถึงจุดเริ่มที่อาจารย์สันติตัดสินใจทำรูปแบบสันนิษฐานของซากโบราณสถานต่างๆ ขึ้น ส่วนหนึ่งก็เพื่อนำไปใช้เป็นสื่อการสอนนักศึกษาตั้งแต่ครั้งที่ยังเป็นอาจารย์ประจำภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร และหลังจากที่เกษียณอายุราชการ อาจารย์ก็ยังคงทำรูปแบบสันนิษฐานของซากโบราณสถานต่อเนื่องมาถึงปัจจุบัน เปลี่ยนแค่จากการสเก็ตช์ด้วยมือมาสู่การใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ โดยผลงานรูปสันนิษฐานที่ผ่านมา ได้แก่ เจดีย์เขาคลังนอก เมืองโบราณศรีเทพ เพชรบูรณ์ พระที่นั่งต่างๆ ภายในพระราชวังโบราณที่พระนครศรีอยุธยา วัดสำคัญในอุทยานประวัติศาสตร์ พระนครศรีอยุธยา วัดต่างๆ ในอุทยานประวัติศาสตร์ สุโขทัย  ศรีสัชนาลัย  และกำแพงเพชร เป็นต้น

อันที่จริงหนังสือเล่มนี้ไม่ได้เหมาะสำหรับคนชอบประวัติศาสตร์ สถาปัตยกรรม หรือศิลปะเท่านั้น ความหนา 156 หน้ากับการฉายภาพของเมืองไทยในอดีตกาลที่เหลือเพียงซากของฐานรากก็ทำให้คนทั่วไปเพลินไปกับหนังสือเล่มนี้ได้เช่นกัน แถมยังทำให้การเที่ยวโบราณสถานในครั้งหน้าสนุกและเข้าใจมากยิ่งขึ้น

Fact File

• ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.สันติ เล็กสุขุม ราชบัณฑิต ประเภทวิชาสถาปัตยศิลป์ สาขาวิชาประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม สำนักศิลปกรรม นักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ สภาวิจัยแห่งชาติ สาขาปรัชญา ประจำปี พ.ศ. 2548 มีบทความทางวิชาการด้านประวัติศาสตร์ศิลปะประมาณ 100 เรื่อง และมีผลงานวิจัยและหนังสือจัดพิมพ์เผยแพร่มากกว่า 30 เล่ม
• รูปแบบสันนิษฐาน สู่งานศิลปะจาก ๕๙ ซากโบราณสถาน โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.สันติ เล็กสุขุม สำนักพิมพ์เมืองโบราณ ราคา 690 บาท สั่งซื้อผ่านระบบออนไลน์ได้ที่ www.facebook.com/sarakadeeboranrobroo หรือ Line : @sarakadeemag หรือ https://lin.ee/igSEvyb