Portrait of Songkhla : นิทรรศการบันทึกสงขลา ก่อนที่เมืองเก่าจะถูกลืม

ซีนศิลปะ วัฒนธรรมในเมืองเก่าสงขลานั้นเติบโตอย่างต่อเนื่อง  เป็นการเติบโตที่มาพร้อมกับการปลุกเมือง ทำให้เขตเมืองเก่าที่มีแต่ร้านรวงเก่าๆ กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง ส่วนคนสงขลารุ่นใหม่เองเริ่มเบนเข็มกลับบ้าน ไม่ได้ทิ้งให้เมืองเก่าสงขลาต้องพัฒนาด้วยพลังของคนรุ่นบุกเบิกเพียงลำพัง และจากเพียงเรื่องท่องเที่ยว ตอนนี้สงขลากำลังตั้งเป้าสู่การเป็นมรดกโลก พร้อมการประกาศเตรียมเปิด TCDC อาคารศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ สงขลา อย่างเป็นทางการ เพื่อขยายบทบาทของเศรษฐกิจสร้างสรรค์ลงสู่พื้นที่ภาคใต้ และเพื่อเป็นการตอกย้ำว่าสงขลาเมืองเก่าแห่งนี้ยังไม่ได้ถูกลืม นิทรรศการ Portrait of Songkhla จึงเกิดขึ้นเพื่อบันทึกและส่งต่อเรื่องราวความทรงจำของสงขลาจากรุ่นสู่รุ่น

แม้ Portrait of Songkhla จะจัดโดย CEA (Creative Economy Agency) และเป็นการต่อยอดนิทรรศการมาจาก Portrait of Charoenkrung ที่จัดขึ้นในงาน Bangkok Design Week กรุงเทพฯ รวมทั้งมีโรงเรียนสังเคราะห์แสง มาเป็นผู้ร่วมมองสงขลา

แต่เบื้องหลังคนที่กดชัตเตอร์และเข้าไปบันทึกเรื่องราวของสงขลาจริงๆ คือเหล่าช่างภาพสงขลา นำโดย เอ๋-ปกรณ์ รุจิระวิไล ผู้ก่อตั้งแกลเลอรีเล็กๆ ในเมืองชื่อ a.e.y.space รัฐนคร ปิยะศิริโสฬส เจ้าของแกลเลอรีเล็กๆ ในร้านบ้านขนมไทย รวมทั้งกลุ่มช่างภาพ แลนด์บ้าง ไลฟ์บ้าง พิกัดสงขลา ที่เข้ามาทำหน้าที่เป็นเหมือนนักประวัติศาสตร์บันทึกเรื่องราวกว่า 70 ครอบครัวในเมืองเก่าสงขลาจนกลายมาเป็น นิทรรศการ Portrait of Songkhla จัดแสดงระหว่างวันที่ 11- 27 กันยายน พ.ศ. 2563 ประกอบไปด้วย 9 นิทรรศการหลัก และ 2 นิทรรศการพิเศษ

Portrait of Songkhla : ครอบครัวเมืองเก่าสงขลา 2563

Location : โรงสีแดง หับ โห้ หิ้น ถนนนครนอก

ถือว่าเป็นไฮไลต์และนิทรรศการหลักของงานที่ชวนไปรู้จักแง่มุมต่างๆ ของสงขลาผ่านรูปถ่ายครอบครัวทั้งหมด 76 ภาพ ซึ่งความไม่ง่ายคือแต่ละภาพล้วนต้องผ่านงานวิจัยโดยนักวิจัยในท้องถิ่น และแม้ภาพเซ็ตนี้จะเป็นผลงานการกดชัตเตอร์ของช่างภาพในพื้นที่สงขลาทั้งหมด ซึ่งส่วนหนึ่งก็อาศัยอยู่ในพื้นที่เมืองเก่า แต่ความยากคือแม้พื้นที่เมืองเก่าจะไม่ใหญ่มาก แต่ก็ใช่ว่าทุกคน ทุกบ้านจะรู้จักกันหมด Portrait of Songkhla จึงเป็นเหมือนการชวนคนในพื้นที่ให้กลับไปมองสงขลาใหม่อีกครั้งผ่านการเข้าไปทำความรู้จัก พูดคุย และดึงประวัติศาสตร์ของแต่ละบ้านออกมา มีทั้งปราชญ์ในท้องถิ่น ช่างฝีมือ คนต่อเรือ เชฟมือหนึ่งแห่งยุค และที่สำคัญกว่านั้นคือนี่ยังเป็นการบันทึกภาพครอบครัวภาพแรกของหลายๆ บ้านอีกด้วย

“มันไม่ใช่แค่การเข้าไปถ่ายภาพ แต่มันเหมือนเป็นการเริ่มต้นความสัมพันธ์ของคนรุ่นหนึ่ง กับอีกรุ่นหนึ่ง เราอาจคุ้นหน้ากันแต่เราไม่เคยคุยกันมาก่อน พอถ่ายรูปจบกลายเป็นว่าสนิทกัน เจอกันทักกัน เรียกกินข้าว มันเลยเป็นมากกว่าแค่นิทรรศการภาพถ่าย แต่กลายเป็นจุดที่ทำให้เราคนในพื้นที่เองได้หันมาคุยกันมากขึ้น” เอ๋-ปกรณ์ รุจิระวิไล หัวเรือใหญ่ของ Portrait of Songkhla ให้ความเห็นถึงนิทรรศการนี้

The Last Recipe of Songkhla : ภาพถ่ายอาหารสูตรลับแบบฉบับเมืองเก่าสงขลาที่กำลังจะหายไป

Location : ผนังตึกเก่าบนถนนยะหริ่ง

สงขลาเป็นเมืองที่ผสมผสานระหว่างไทย จีน ตะวันตก มุสลิม จนทำให้เกิดอัตลักษณ์เฉพาะตัวในหลายๆ ด้าน และหนึ่งในนั้นก็คือ อาหารสงขลา ที่มีทั้งสไตล์จีน มุสลิม กลิ่นอายครัวฝรั่งเล็กๆ บ้างก็เป็นสูตรเก่าแก่ สูตรลับประจำตระกูล อาทิ ข้าวสตู ขนมบูตู เต้าคั่ว ข้าวไส้กรอก ฯลฯ แต่น่าเสียดายที่อาหารที่เป็นเอกลัษณ์ของสงขลาเหล่านี้กำลังเดินทางมาสู่รุ่นสุดท้าย The Last Recipe of Songkhla จึงเป็นการบันทึกเรื่องราวจานอาหารที่คาดว่าจะกลายเป็นเพียงตำนานสงขลา พร้อมเชิญชวนทุกคนให้ตามรอยไปให้กำลังใจร้านต่างๆ เพราะสุดท้ายแล้วถ้ามีแต่คนปรุงแต่ไม่มีคนกิน ร้านเหล่านี้ก็คงจะกลายเป็น The Last Recipe ที่รอวันสูญหายอย่างแท้จริง

The Soul of Songkhla : หัวใจสงขลา

Location : บ้านเก้าห้อง ถนนหนองจิก

นิทรรศการที่ชวนไปรู้จักบุคคลผู้อยู่เบื้องหลังการเติบโตของสงขลาผ่านมุมมองของ ตุลย์ หิรัญญลาวัลย์ ช่างภาพใหญ่ประจำโรงเรียนสังเคราะห์แสง ซึ่งเข้าไปเป็นส่วนร่วมในการทำเวิร์คช็อปสอนเรื่องการถ่ายภาพในนิทรรศการครั้งนี้ ความน่ารักของ หัวใจสงขลา คือการได้เดินเข้าไปรู้จักคนตัวเล็กๆ ที่อาจจะไม่ได้มีชื่อเสียง อาจจะเป็นคุณลุงขับสามล้อ เด็กนักเรียน คนขับเรือ แต่เขาเหล่านี้คือฟันเฟืองสำคัญในการพัฒนาสงขลา

From Singora to Songkhla : จากซิงกอราสู่สงขลา

Location : ศาลเจ้าพ่อหลักเมือง ถนนนางงาม

บนโรงงิ้วเก่าแก่ที่อยู่ในบริเวณศาลเจ้าพ่อหลักเมืองแห่งนี้จัดแสดงภาพถ่ายฟิล์มกระจกที่จะพาย้อนเวลาไปรู้จักสงขลาในอดีตตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งพระองค์ได้เสด็จประพาสต้นมายังเมืองสงขลา อีกทั้งความเจริญของสงขลาในอดีตยังส่งให้สงขลาเป็นจังหวัดแรกๆ ของภาคใต้ที่มีการบันทึกภาพประวัติศาสตร์ของเมืองด้วยฟิล์มกระจก โดยภาพชุดนี้เป็นภาพที่เก็บรักษาอยู่ในหอจดหมายเหตุแห่งชาติ เล่าเรื่องการผสมผสานด้านวัฒนธรรมของสงขลาและความเจริญในฐานะหัวเมืองปักษ์ใต้ได้อย่างชัดเจนมาก

Songkhla (Oldtown) Post : เมืองเก่าสงขลา 2563

Location : ร้านน้ำชา ฟุเจา หัวมุมถนนนางงาม-รามัญ

สงขลาไม่ได้มีแต่อดีต แต่สงขลายังต้องก้าวไปสู่อนาคต หนังสือพิมพ์ขนาดใหญ่ที่ปะไว้ตลอดผนังร้านน้ำชาเก่าแก่ที่ชื่อ ฟุเจา ซึ่งเป็นสภากาแฟร้านแรกของย่านนี้จึงขอนำเสนอบันทึกสงขลาปี 2563 ในรูปแบบหนังสือพิมพ์ ว่าคนสงขลาในยุคนี้เขาคุยเรื่องอะไรกัน ย้อนภาพบรรยากาศสภากาแฟสมัยก่อนที่เป็นศูนย์กลางของข่าวสารทั้งมวลในเมืองให้กลับคืนมา

Songkhla (Oldtown) Through Young Eyes : เมืองสงขลาในสายตาหนู

Location : a.e.y.space ถนนนางงาม

เป็นอีกนิทรรศการที่เราอยากชวนคุณใช้เวลาในการเพ่งมอง เพราะ เมืองสงขลาในสายตาหนู เป็นการมองสงขลาจากสายตาของเยาชนสงขลาทั้งหมด 22 คน อายุตั้งแต่ 4-15 ขวบ โดยมีโจทย์หลักคือ ความสุขในสายตาของหนูๆ ที่ประกอบด้วย 5 ส. คือ สีสัน เส้นสาย แสงและเงา ความสุข สงขลา

“เราเลือกกล้องฟิล์มประเภทใช้แล้วทิ้งในการบันทึกภาพ สอนการใช้งานเบื้องต้นให้กับน้อง และก็ให้น้องๆ ลองไปตามหาความสุขของเขา สิ่งหนึ่งที่เราเห็นได้ชัดคือ ความสุขของเด็กๆ มันเพียว มันบริสุทธิ์มาก น้องเห็น น้องเขารู้สึกก็จะกดชัตเตอร์เลย ในขณะที่มุมมองความสุขของผู้ใหญ่ อาจจะต้องผ่านกระบวนการคิด กลั่นกรอง คิดแล้วคิดอีก”

สิรวิชญ์ จารุเจริญกมล คิวเรเตอร์ของนิทรรศการเล่าถึงความสุขในมุมมองของเด็กๆ ส่วนการเลือกใช้กล้องฟิล์มก็เพื่อให้น้องๆ รู้จักการรอคอยซึ่งสวนทางกับโลกทุกวันนี้ที่ทุกอย่างหมุนอย่างรวดเร็ว ส่วนการจัดแสดงนั้นก็จะติดงานตามระดับความสูงของเด็ก ผลคือหลายมุมความสุขในสงขลาเป็นมุมมองที่ผู้ใหญ่อย่างเราๆ ไม่เคยมองเห็นมันมาก่อน

Portrait of Songkhla Family Landmark : ผลงานศิลปะสไตล์ Photo Montage รวมภาพถ่ายของครอบครัวเมืองเก่าสงขลา และพื้นที่สำหรับคุณ

Location : หัวมุมถนนหนองจิก-นางงาม

นิทรรศการกลางแจ้งที่รวบรวมภาพถ่ายของสมาชิกครอบครัวในเมืองเก่าสงขลาทั้ง 76 ครอบครัว ให้กลายมาเป็นภาพขนาดใหญ่บนผนังซึ่งเปรียบเหมือนแลนด์มาร์กของงาน ความน่ารักคือการที่มีคนในพื้นที่แวะเวียนและชี้ชวนกันมายืนดูภาพนี้พร้อมบทสนทนาถามไถ่ถึงคนในภาพ เป็นการเปิดฉากความสัมพันธ์ให้คนในชุมชนเมืองเก่าสงขลาได้หันมาทำความรู้จักกันและกันมากขึ้น

Miss Songkhla : นางงามสงขลา

Location : บ้านเก้าห้อง ถนนหนองจิก

ปฏิเสธไม่ได้ว่าหนึ่งในแรงบันดาลใจของนิทรรศการนี้มาจาก ถนนนางงาม ซึ่งเป็นถนนสายหลักของย่านเมืองเก่าสงขลา บวกด้วยความหลากหลายทางวัฒนธรรมของสงขลาเองที่ผสมผสานทั้งไทย จีน พุทธ มุสลิม ตัวนิทรรศการจึงออกแบบให้เป็นการบันทึกความงามของผู้หญิงสงขลาที่ชัดเจนถึงความหลากหลายทั้งเชื้อชาติ ศาสนา อายุ โดย วิรุนันท์ ชิตเดชะ  ช่างภาพโรงเรียนสังเคราะห์แสง

The Making of Portrait of Songkhla : กว่าจะมาเป็น Portrait of Songkhla

Location : ร้านโอห์มอิเลคทรอนิคส์ หัวมุมถนนนางงาม-รามัญ

โอห์มอิเลคทรอนิคส์ คือ ร้านทีวีเก่าแก่ประจำย่านที่ถูกนำมาปรับเปลี่ยนเป็นนิทรรศการเบื้องหลังความประทับใจตลอด 4 เดือนของการทำงานร่วมกันระหว่าง a.e.y.space โรงเรียนสังเคราะห์แสง เครือข่ายช่างภาพสงขลาทั้ง 25 คน และทีมวิจัยท้องถิ่น จนเกิดเป็นโครงการนิทรรศการเล็กๆ ที่ช่วยเปลี่ยนเมือง และเชื่อมร้อยความสัมพันธ์ของคนในเมืองเข้าไว้ด้วยกัน

Portrait of Old town

Location : ชั้น 2 ร้านขนมไทยสอง-แสน

ด้วยความที่ชอบถ่ายภาพ รัฐนคร ปิยะศิริโสฬส แห่งร้านบ้านขนมไทยสอง-แสน จึงได้ปรับพื้นที่ชั้น 2 ของร้านขนม เป็นแกลเลอรีขนาดย่อม จัดแสดงงานภาพถ่ายทั้งของตัวเอง และผลงานช่างภาพชาวสงขลา โดย Portrait of Old town เป็นนิทรรศการแรกประเดิมแกลเลอรีที่มาจากความสนใจส่วนตัวเรื่องถ่ายภาพ หัดเอง เรียนเอง และที่ผ่านมา รัฐนคร ก็ตระเวนถ่ายภาพสถาปัตยกรรมสงขลาไว้เกือบทุกมุม เกือบทุกตึก สำหรับสำหรับ Portrait of Old town นั้นคัดมาเพียง 36 รูป ที่รัฐนคร บอกว่าถ่ายทอดเอกลักษณ์เฉพาะของสถาปัตยกรรมเมืองสงขลาได้เป็นอย่างดี

แมวมอง

Location : Sonkla Station

สงขลานั้นเป็นเมืองที่มีแมวอยู่เยอะมาก เช่น แมวเซเล็บเมืองสงขลาที่ชื่อ “จอร์จ” แห่งร้านบ้าบิ่นแม่เล็ก ซึ่งมีรูปวาดอยู่ในโปสการ์ดหลากหลายอิริยาบถ และนิทรรศการแมวมอง โดย ระพีพรรณ จำนง และ สันติ เศษสิน ก็ขอบันทึกมุมมองวิถีชีวิตเล็กๆ ของแมวที่ผูกพันกับเมืองสงขลา

Fact File

• ลายแทงรวมทุกพิกัดทั้งน่าชมและน่าชิม รับรองไม่มีหลงคลิก https://goo.gl/maps/8sm3W6ZdjXHcQ7LCA

---