วัฒนธรรมคาเฟ่ แหล่งรวมนักคิด นักปรัชญา สถานที่สำคัญจุดไฟ “ปฏิวัติ”

วัฒนธรรมคาเฟ่ ไม่ได้มีอยู่เพื่อการดื่มกินอันรื่นรมย์เท่านั้น ในอดีต วัฒนธรรมคาเฟ่ หรือก็คือ สภากาแฟ เป็นเหมือนศูนย์ข้อมูลข่าวสาร ศูนย์กลางแห่งความคิดที่รวบนักคิด นักปรัชญา นักเขียนเบอร์ท็อปของเมืองเข้าไว้ด้วยกัน และในอดีตคาเฟ่ก็เคยจุดไฟแห่งการปฏิวัติมาแล้ว ดังเช่นเหตุการณ์ที่ไม่ใหญ่โตแต่เป็นส่วนหนึ่งของการปฏิวัติฝรั่งเศสก็เกิดขึ้นที่หน้าคาเฟ่ กลางกรุงปารีส เมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม ค.ศ. 1789

ครั้งนั้นหลังการประชุมพิจารณาวิกฤติการเงินในท้องพระคลัง พระเจ้าหลุยส์ที่ 16แห่งฝรั่งเศส สั่งปลด ฌาค เนคเกอร์ (Jacques Necker) ผู้ว่าการรัฐที่เป็นขวัญใจมหาชน และ กามิลล์ เดส์มูแลง (Camille Desmoulins) ทนายหนุ่มไฟแรงชาวฝรั่งเศส จากนั้นได้มีการนำเรื่องราวจากที่ประชุมไปแฉและปลุกระดมฝูงชน ที่ร้าน Café du Foy (คาเฟ่ ดูฟอย์) กลางกรุงปารีส จุดประกายความโกรธเคืองและนำไปสู่การเคลื่อนไหวของมวลชนบุกทลายคุกบัสตีย์ในอีกสองวันต่อมา

ร้านกาแฟ คาเฟ่ ดูฟอย์ เป็นส่วนหนึ่งของ วัฒนธรรมคาเฟ่ ที่มาพร้อมการดื่มกาแฟและการพบปะสังสรรค์แลกเปลี่ยนความคิดเห็นของเหล่าศิลปินและนักคิดนักเขียน เช่น เดียวกับ Café Le Procope ร้านกาแฟที่เก่าแก่ที่สุดในปารีสที่นักคิด นักเขียน นักปรัชญามารวมตัวกันเพื่อพูดคุยเรื่องการปฏิวัติฝรั่งเศส ซึ่งปัจจุบันทางร้านได้เก็บสิ่งของจากปฏิวัติฝรั่งเศสไว้ให้ได้ระลึกถึงเหตุการณ์สำคัญ

วัฒนธรรมคาเฟ่ หรือ สภากาแฟ ในฝรั่งเศสเกิดขึ้นและรุ่งเรืองในยุคสมัยราชวงศ์บูร์บงปกครองประเทศ โดยกาแฟแห่งแรกของฝรั่งเศสเปิดที่เมืองท่ามาร์แซย์ ปี พ.ศ. 2214 ในสมัยพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 และเคยถูกต่อต้านจากพ่อค้าไวน์เจ้าถิ่นในสมัยนั้น เนื่องจากเสียประโยชน์ และมีการใส่ร้ายด้วยการออกประกาศว่า กาแฟเป็นสิ่งเลวร้ายและไร้ค่าจากต่างแดน เป็นผลไม้ที่ค้นพบโดยแพะและอูฐ ดื่มแล้วจะทำให้เลือดร้อน เสี่ยงต่อการเป็นอัมพาต

กาแฟเข้าสู่ฝรั่งเศสผ่านทูตของตุรกี และผ่านเส้นทางอาณานิคมของฮอลันดา (ฮอลแลนด์)ที่นำกาแฟจากชวา กลับไปยังยุโรป กาแฟต้นแรกในพระราชวังแวร์ซายเป็นของขวัญจากฮอลแลนด์ นำมาถวายพระเจ้าหลุยส์ที่ 14

ที่มาของคำดูหมิ่นเหยียดหยามว่าเป็นผลไม้ที่ค้นพบด้วยแพะและอูฐ มาจากต้นกำเนิดแรกเริ่มตามตำนานเล่าขานว่า ปี พ.ศ.1200 เยเมนเริ่มปลูกกาแฟและทาสชาวซูดานนำเมล็ดกาแฟจากเอธิโอเปียในทวีปแอฟริกามายังดินแดนของชาวอาหรับแห่งนี้ ปี ค.ศ. 1400 ก็มีตำนานว่า คนเลี้ยงแพะในเอธิโอเปียชื่อคาลดี ค้นพบกาแฟโดยบังเอิญ เมื่อแพะของเขากินผลไม้สีแดง (ผลกาแฟสุกเหมือนลูกเชอร์รี) และเกิดอาการดีด คาลดีลองชิมก็ดีดไม่แพ้กัน

คาเฟ่ในฝรั่งเศสก็เช่นเดียวกับสภากาแฟในประเทศอื่น ๆ ยุคนั้นที่เป็นแหล่งรวมตัวของนักคิด นักเขียน และนักปรัชญา ดังคำพูดคลาสสิกของอังกฤษที่เรียกร้านกาแฟว่า “มหาวิทยาลัยเพนนี” (Penny Universities) คือถ้ามีเงินจ่ายค่ากาแฟก็จะได้ความรู้ต่าง ๆ กลับไป

อ้างอิง

• นิตยสารสารคดี 327 พฤษภาคม 2555
• https://bit.ly/2ZVuTfm
• https://bit.ly/30F84LT