ถอดดีไซน์ Grand Ring แลนด์มาร์กความยั่งยืน World Expo 2025

13 เมษายน 2025 นี้ นิทรรศการนานาชาติที่รวบรวมนวัตกรรมกว่า 150 ประเทศทั่วโลก World Expo 2025 (เวิลด์เอ็กซ์โป 2025) หรือ Expo 2025 Osaka (เอ็กซ์โป 2025 โอซาก้า) กำลังจะเริ่มต้นขึ้น ตรงกับ 55 ปีที่ญี่ปุ่นได้เป็นเจ้าภาพมหกรรมระดับโลก โดยญี่ปุ่นเป็นชาติแรกในเอเชียที่ได้เป็นเจ้าภาพจัดงานเวิลด์เอ็กซ์โปในปี ค.ศ. 1970 และครั้งนี้ยังถือเป็นการกลับมาเป็นเจ้าภาพครั้งที่ 2 ของเมืองเศรษฐกิจที่ใหญ่เป็นอันดับ 2 ของญี่ปุ่นอย่างโอซาก้า โดย World Expo 2025 จัดขึ้นระหว่างวันที่ 13 เมษายน-13 ตุลาคม ค.ศ. 2025

ย้อนไปใน ค.ศ. 1970 ญี่ปุ่นเป็นชาติแรกในเอเชียที่ได้รับโอกาสเป็นเจ้าภาพจัดงานเวิลด์เอ็กซ์โป ส่วน World Expo 2025 ครั้งนี้เมืองโอซาก้ารับไม้ต่อจากเมืองดูไบ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ที่งานถูกเลื่อนมาจัดใน ค.ศ. 2021 เนื่องด้วยสถานการณ์โควิด-19 ถือเป็นการกลับมาเป็นเจ้าภาพครั้งที่ 2 ของเมืองเศรษฐกิจที่ใหญ่เป็นอันดับ 2 ของญี่ปุ่นในรอบ 55 ปี  

ภายใต้ธีมหลัก “การออกแบบสังคมอนาคตเพื่อชีวิตของเรา (Designing Future Society for Our Lives)” งาน World Expo 2025 จะเกิดขึ้นที่เกาะยูเมะชิมะ (Yumeshima) เกาะเทียมที่ได้ฉายาว่า “เกาะแห่งความฝัน” ตั้งอยู่กลางท้องทะเลอันเงียบสงบของภูมิภาคคันไซ โดยมีการออกแบบ Grand Ring (แกรนด์ริง) วงแหวนไม้ขนาดใหญ่เพื่อเป็นสถานที่จัดแสดงนวัตกรรมแห่งอนาคต เมื่อต้นเดือนมีนาคมวงแหวนขนาดมหึมานี้ได้รับการจัดอันดับให้เป็นโครงสร้างสถาปัตยกรรมไม้ที่ใหญ่ที่สุดของโลกโดยกินเนสส์ เวิลด์ เรกคอร์ดส์ (Guinness World Records) Sarakadee Lite ชวนไปสำรวจแรงบันดาลใจของ Grand Ring สัญลักษณ์ของ Expo 2025 Osaka

นักออกแบบ : Grand Ring ออกแบบโดยสถาปนิกชาวญี่ปุ่น โซ ฟูจิโมโตะ (Sou Fujimoto) ผู้ก่อตั้งบริษัท Sou Fujimoto Architects ร่วมกับบริษัท Tohata Architects & Engineers และ Azusa Sekkei เพื่อสร้างสรรค์วงแหวนไม้สุดอลังการที่มีเส้นรอบวง 2 กิโลเมตรกับพื้นที่ใช้สอยกว่า 61,000 ตารางเมตร ความสูงประมาณ 12- 20 เมตร

คอนเซ็ปต์ : Grand Ring ถูกออกแบบให้มีรูปร่างเป็นวงแหวนไม้ขนาดใหญ่โอบล้อมพื้นที่จัดงาน โดยตรงกลางวงแหวนคือพาวิลเลียนของประเทศต่างๆ ส่วนคอนเซ็ปต์ของ Grand Ring คือ “เอกภาพในความหลากหลาย” (Unity in Diversity) คือ ปรัชญาที่สะท้อนถึงคุณค่าในการรวมตัวกันของประเทศต่างๆ จากทั่วโลกตลอด 6 เดือนของการจัดงาน โดยวงแหวนไม้นี้คือสถานที่เชื่อมโยงโลกที่เต็มไปด้วยความหลากหลายกับการสร้างสรรค์อนาคตสำหรับเด็กและคนหนุ่มสาว อีกทั้งยังสะท้อนถึงเอกลักษณ์ของญี่ปุ่นที่มีความชำนาญด้านการก่อสร้างอาคารไม้ซึ่งมีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 1,000 ปี และมีเอกลักษณ์เฉพาะเป็นการขัดไม้เป็นเสา อาคารที่มักจะเห็นได้ในวัดเก่าแก่ ที่สำคัญวงแหวนไม้ขนาดใหญ่นี้ยังคำนึงถึงความยั่งยืนและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมทั้งเรื่องการใช้วัสดุในประเทศและการนำกลับมารียูสด์หลังจบงาน

“พวกเราหวังที่จะแสดงอนาคตของสถาปัตยกรรมไม้ที่สะท้อนว่าญี่ปุ่นเป็นผู้นำของโลกในด้านนี้ หลังจากที่ผู้เข้าชมได้เห็นแกรนด์ริงแล้ว พวกเขาจะเกิดแรงบันดาลใจในการเดินทางสู่เมืองนาราและเกียวโตเพื่อสัมผัสกับธรรมเนียมแบบดั้งเดิมของงานสถาปัตยกรรมงานไม้แบบนี้ที่ยังคงอยู่ในยุคสมัยโมเดิร์น” โซ ฟูจิโมโตะ ให้สัมภาษณ์กับเว็บไซต์ www.gov-online.go.jp

วัสดุ : Grand Ring เป็นวงแหวนไม้ขนาดใหญ่ และเพื่อเป็นการฟื้นฟูอุตสาหกรรมไม้ภายในประเทศญี่ปุ่น ดังนั้น 70% ของไม้ที่ใช้ในการสร้าง Grand Ring ทางรัฐบาลเลือกใช้ไม้สนซีดาร์และไม้สนซีเพรสที่ปลูกในประเทศญี่ปุ่นจากภูมิภาคฟูกูชิมะ ซึ่งได้รับผลกระทบจากภัยพิบัตินิวเคลียร์ในเหตุการณ์สึนามิและแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ ค.ศ. 2011 อีกทั้งไม้ส่วนใหญ่ที่เป็นโครงสร้างของเสาและคานจะถูกนำกลับมาใช้ใหม่หลังงาน  World Expo 2025 จบลง

เทคนิคการก่อสร้าง : เพื่อสะท้อนถึงการผสมผสานอันกลมกลืนของเทคโนโลยีสมัยใหม่และเทคนิคช่างไม้ดั้งเดิมของชาวญี่ปุ่น สถาปนิกฟูจิโมโตะเลือกวิธีการต่อและเข้าเดือยแบบไม่ใช้ตะปู ที่เรียกว่า nuki joints ร่วมด้วยเทคนิค kakezukuri ที่นิยมใช้ในการสร้างวัดและศาลเจ้าบริเวณหน้าผาหรือทางลาดชันซึ่งเป็นเทคนิคโบราณแบบเดียวกับที่ใช้สร้างวัดคิโยมิซุ หรือวัดน้ำใสในเกียวโต เทคนิคนี้จะใช้คานไม้เป็นตัวเชื่อมระหว่างเสาเพื่อเพิ่มความความแข็งแรงให้กับฐานรากที่อยู่ใต้พื้น โดยไม้แต่ละท่อนจะถูกจัดวางแบบขัดกันเพื่อช่วยพยุงและกระจายน้ำหนักของตัวอาคาร ทั้งยังมีความคงทนสูง นอกจากนี้ยังมีการใช้ส่วนประกอบโลหะเพื่อเสริมความแข็งแรงของโครงสร้างไม้ตามมาตรฐานความสั่นสะเทือนและความปลอดภัยสำหรับสถานการณ์แผ่นดินไหวเพิ่มเข้าไปด้วย

ดีไซน์ : Grand Ring ถูกออกแบบเป็นรูปทรงวงแหวนขนาดใหญ่เพื่อสร้างเส้นทางสัญจรที่เป็นวงกลม รองรับการหลั่งไหลไม่รู้จบของผู้คน ขณะเดียวกันก็ทำหน้าที่เป็นที่กำบังจากฝน ลม หรือแสงแดด โดยมี The Ring Ground Walk เป็นเส้นทางเดินบนพื้นดินที่สามารถเดินเชื่อมถึงกันได้ทั้งวง ทั้งยังเป็นอารยสถาปัตย์รองรับทั้งวิลแชร์และผู้พิการทางสายตา ชั้นบนสุดของวงแหวนคือสกายวอล์กที่ผู้สัญจรจะได้เพลิดเพลินไปกับวิวสวยสะดุดตาของทะเลเซโตะ (Seto Inland Sea) ที่เป็นไฮไลต์ของเมือง เมื่อท้องฟ้าค่อยๆ เปลี่ยนเป็นสีส้มช่วงพระอาทิตย์ตกดิน มองออกไปไกลขึ้นคุณจะเห็นวิวของเมืองโอซาก้าและโกเบในวันที่ฟ้าสดใส

“ผมหวังว่าเมื่อผู้เข้าชมเห็นวิวนี้จะรู้สึกได้ว่าพวกเขากำลังแบ่งปันท้องฟ้านี้ร่วมกับทุกคนบนโลกใบนี้ที่เต็มไปด้วยความหลากหลาย ผมตั้งใจใส่ฟีเจอร์ต่างๆ นี้ในภูมิทัศน์ของพื้นที่จัดงานเพื่อให้เป็นความทรงจำของทุกคนที่เข้ามา นี่เป็นการสะท้อนถึงอัตลักษณ์ของงานเวิลด์เอ็กซ์โปด้วย” โซ ฟูจิโมโตะ กล่าวเสริมในเว็บไซต์ www.gov-online.go.jp

ภายในพื้นที่จัดแสดงได้รับการออกแบบให้เป็นเหมือนห้องทดลองที่มีชีวิต (People’s Living Lab) พาผู้เข้าชมไปสำรวจความเป็นไปได้ของการออกแบบเพื่ออนาคตพร้อมกับค้นพบวัฒนธรรมที่แตกต่างและพูดคุยกันถึงวิกฤตโลกที่เรากำลังเผชิญ มีการจำลองสังคมอนาคตที่ถูกขับเคลื่อนด้วยเทคโยโลยีดิจิทัล ยานยนต์สมัยใหม่และแนวคิดความเป็นกลางทางคาร์บอนเพื่อลดปัญหาสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ยังมีการจัดพื้นที่สำหรับการแสดงต่างๆ เพื่อสร้างแรงบันดาลใจ อย่าง Projection Mapping ที่จะฉายบนอาคารและทางเดินต่างๆ ขบวนพาเหรดจากทั่วทุกภาคของญี่ปุ่นและศิลปะการแสดงหลากหลายรูปแบบ

“นี่เป็นพื้นที่รวมตัวของทั้งโลกเป็นความรู้สึกของผู้คนที่แตกต่างกันจำนวนมากมาอยู่ด้วยกัน การพบปะแบบนี้จะทำให้เราเข้าใจกันมากขึ้น ได้ค้นพบวัฒนธรรมที่แตกต่างและแรงบันดาลใจมากมาย ได้พูดคุยกันเกี่ยวกับอนาคตของเราด้วยกัน แน่นอนมันอาจจะไม่สามารถแก้ปัญหาของสถานการณ์โลกได้หมด แต่ผมคิดว่าเป็นช่วงเวลาที่มีค่ามากที่ผู้คนจากหลายๆ ประเทศได้มารวมตัวกันและสร้างสรรค์ความเป็นหนึ่งเดียวด้วยกัน ในศตวรรษที่ 21 เราสามารถเรียนรู้สิ่งใหม่ผ่านระบบเครือข่ายและสมาร์ตโฟน แต่งานเอ็กซ์โปจะนำสิ่งมหัศจรรย์ของแต่ละประเทศมาไว้ด้วยกัน ผู้เข้าชมจะได้เห็นวัฒนธรรมต่างๆ ในโลกความจริง” โซ ฟูจิโมโตะ ให้สัมภาษณ์กับนิตยสารออกแบบ Dezeen

แนวคิดด้านความยั่งยืน : ส่งเสริมการนำสิ่งของกลับมาใช้ใหม่เพื่อลดขยะจากอุตสาหกรรมและกระตุ้นการตระหนักรู้เกี่ยวกับเศรษฐกิจหมุนเวียน The Japan Association for the 2025 World Exposition เปิดให้มีการประมูลผ่านแพลตฟอร์มของ Expo Circular Market Myaku-ichi สำหรับการเคลื่อนย้ายตัวอาคารและการนำวัสดุก่อสร้างและอุปกรณ์ต่างๆ กลับไปใช้ใหม่ เช่น หลอดไฟ LED สปอตไลต์ ถังดับเพลิง โถสุขภัณฑ์ และเฟอร์นิเจอร์    

“ด้านความยั่งยืนเราต้องพิจารณากันอย่างจริงจังมากขึ้น เราต้องคำนึงถึงผลกระทบที่จะตามมาเมื่อเราจัดงานในสเกลใหญ่ขนาดนี้ เช่นการปล่อยคาร์บอนเป็นส่วนหนึ่งของวิกฤตการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ”

อ้างอิง

• https://www.expo2025.or.jp/en/
• https://www.dezeen.com/2024/11/25/expo-2025-osaka-sou-fujimoto-interview/
• https://www.nippon.com/en/japan-topics/c12207/osaka-expo%E2%80%99s-iconic-wooden-ring-features-fukushima-timber.html
• https://www.gov-online.go.jp/en/assets/hj_february_2025_p18-19.pdf

Fact File

• ซื้อบัตรเข้างาน World Expo 2025 ได้ที่ www.expo2025.or.jp/en
• World Expo หรือชื่อเต็ม World Exposition เป็นงานแสดงนวัตกรรมการคิดค้นสิ่งประดิษฐ์ใหม่ๆ ของประเทศต่างๆ ทั่วโลก จัดขึ้นทุกๆ 5 ปี World Expo จัดขึ้นครั้งแรกที่กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ใน ค.ศ.1851
• ความโดดเด่นของเวิลด์เอ็กซ์โปไม่ได้มีเพียงอาคารสถาปัตยกรรมขนาดใหญ่อย่างการเกิดขึ้นของ Crystal Palace เพื่อใช้เป็นสถานที่จัดงานที่กรุงลอนดอนเมื่อ ค.ศ.1851 หรือการสร้างหอไอเฟลเป็นซุ้มเข้างาน World Expo ที่ปารีสเมื่อปี ค.ศ.1889 เท่านั้น ทว่าของใช้ในชีวิตประจำวัน เมนูอาหารที่เราคุ้นเคยกันอยู่ในทุกวันนี้ก็มีต้นกำเนิดมาจาก World Expo ทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็น นาฬิกาปลุก (1851) โทรศัพท์ (1876) หรือแม้แต่แฮมเบอร์เกอร์ ฮ็อตดอก ก็ยังถือกำเนิดที่งาน World Expo ในอเมริกาเมื่อ ค.ศ.1904