มอง กรุงเทพฯ ผ่านเลนส์ศิลปินในเมืองกรุงแบบ ญ. กัญชา และ ฝ. เจ๊ไฝ

กรุงเทพฯ ในสายตาของคุณเป็นอย่างไร รถติด ฝุ่น ควันพิษ ประชากรแออัด ตึกสูง แผงลอย แหล่งช็อปปิง หรือ “กรุงเทพฯ ชีวิตดีๆที่ลงตัว” ตามสโลแกนเพื่อประชาสัมพันธ์เมืองหลวงแห่งนี้ โดยกรุงเทพฯ ในวัย 242 ปี ใน พ.ศ. 2567 เป็นอย่างไรในสายตาของศิลปิน นักสร้างสรรค์ นักกิจกรรม และนักวิจัยจากหลากหลายสาขาในฐานะพลเมืองที่อาศัยอยู่ในเมืองใหญ่แห่งนี้ได้สะท้อนผ่านนิทรรศการชื่อ กรุงเทพฯ ๒๔๒ ที่นำเสนองานศิลปะหลายรูปแบบ เช่น จิตรกรรม ประติมากรรม ศิลปะจัดวาง หนังสั้น

ภาพถ่าย และดนตรี ทั้งเป็นการมองผ่านเลนส์ที่วิจารณ์อย่างตรงไปตรงมา เสียดสี และประชดประชันแฝงอารมณ์ขันแบบหัวเราะร่าน้ำตาริน โดยนิทรรศการ กรุงเทพฯ ๒๔๒ จัดแสดงระหว่าง วันที่ 23 มกราคม-19 พฤษภาคม 2567 เต็มพื้นที่ของห้องนิทรรศการชั้น 8 หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร  และ Sarakadee Lite ขอนำผลงานบางส่วนมาให้ชมกัน กับเมืองกรุงแบบ ญ. คือ กัญชา และ ฝ. คือ เจ๊ไฝ

ก-ฮ: เมื่อ ก=กรุงเทพฯ และ อ=อำนาจละมุน

ศิลปิน: SATHU x Thaipologic

เมื่อเห็นพยัญชนะไทยแต่ละตัวแล้วคุณคิดถึงอะไร จากแบบเรียนภาษาไทยในวัยเด็กที่ว่าด้วย ก ไก่ ข ไข่ ค ควาย และ ง งู นักออกแบบตัวอักษร จิรวัฒน์ ศรีเลื่อนสร้อย แห่งThaipologic ที่มีผลงานโดดเด่นจากการออกแบบตัวอักษรที่เขียนด้วยปากกาหมึกหัวตัดได้รีดีไซน์พยัญชนะไทยและเชื่อมความหมายใหม่ในบริบทสังคมร่วมสมัย เช่น ก = กรุงเทพมหานคร, ข = ขสมก, ค = คาเฟ่, ญ = กัญชา, ด =  ดีพาร์ทเมนต์สโตร์ และ ฝ = เจ๊ไฝ

จิรวัฒน์นำพยัญชนะเหล่านั้นมาจัดเรียงในรูปแบบโปสเตอร์คล้ายกับโปสเตอร์แบบเรียน ก-ฮ ในสมัยก่อนโดยพื้นหลังเป็นรูปที่เกี่ยวข้องกับคำเหล่านั้น เช่น ฒ = วิวัฒน์ เป็นรูปสถานีกรุงเทพอภิวัฒน์, , ถ = ถูกหวย เป็นรูปใบตรวจล็อตเตอรี่ และ และ ฝ = เจ๊ไฝ เป็นรูปแว่นสีดำอันโตที่เจ๊ไฝใส่เพื่อช่วยกันความร้อนและน้ำมันขณะทำอาหารจนกลายเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว นอกจากนี้เขายังได้ร่วมงานกับแบรนด์ SATHU ซึ่งเป็นแบรนด์ที่นิยมออกแบบเครื่องประดับในธีม 12 นักษัตร ด้วยการนำพยัญชนะทั้ง 44 ตัวมาทำเป็นจี้ทองเหลืองชุบทอง 14k และอีก 1 ตัวพิเศษเป็นคำว่า “รัก”

บันไดงู: กทมฯ ชีวิตดีๆ ที่ลงตัว

ศิลปิน: กรณ์ นียะพันธ์ โกศล ขจีไกรลาส และ ณัฐทพงศ์ รัตนโชคสิริกูล

3 ศิลปินสายอาร์ตทอย ประกอบด้วย กรณ์ นียะพันธ์ เจ้าของผลงานตุ๊กตาใส่ชุดตำรวจแบบจ่าเฉยที่ชื่อว่า Korn Doll โกศล ขจีไกรลาส ผู้สร้างสรรค์อาร์ตทอยรูปแมวในชุดวินมอเตอร์ไซต์นามว่า Orathaiและ ณัฐทพงศ์ รัตนโชคสิริกูล กับผลงานอาร์ตทอยรูปช้างน้อยแต่งกายด้วยชุดออกกำลังกายสีดำชื่อว่า Elfie ได้ร่วมกันออกแบบเกมกระดานบันไดงูขนาด 410 x 410 เซนติเมตร และลูกเต๋าที่ใช้ทอยเป็นลูกบอลเป่าลมที่ผู้เข้าร่วมงานสามารถทอยลูกเต๋าและเดินตามช่องของเกมกระดานตามคะแนนที่ได้

ในแต่ละช่องเป็นภาพวาดปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในกรุงเทพฯ ซึ่งผู้คนที่อาศัยในเมืองนี้ต่างพบเจอ เช่น ปัญหาการจราจรติดขัด ระบบของรถไฟฟ้าบีทีเอสขัดข้อง หรือเหตุการณ์สะพานถล่มบริเวณถนนพระราม 2 ที่เกิดขึ้นเมื่อไม่นานมานี้ ปัญหาเหล่านี้ถูกนำมาเล่าด้วยภาพวาดแนวน่ารักสดใสแต่จิกกัดแบบแสบๆคันๆในรูปแบบของเกมในความทรงจำวัยเด็กของใครหลายคน

คลองแห่งขุมทรัพย์: สวนดอกไม้พลาสติก

ศิลปิน: วิชชุลดา ปัณฑรานุวงศ์

วิชชุลดา ปัณฑรานุวงศ์ ศิลปินที่มีชื่อเสียงจากการสร้างสรรค์งานจากของเหลือใช้และขยะ ได้นำเสนองานในรูปแบบศิลปะจัดวาง (Installation Art) ที่จำลองให้เป็น “สวนมนุษยชาติ” เต็มไปด้วยดอกไม้ที่ทำจากพลาสติก กระป๋องอะลูมิเนียม ถุงขนม รวมถึงเศษผ้าและแผ่นซีดีซึ่งสิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นขยะที่เก็บได้จากคลองต่างๆของกรุงเทพฯ รวมไปถึงประติมากรรมหุ่นคนที่ห่อหุ้มด้วยเสื้อผ้าที่ทำจากขวดพลาสติก

ผลงานไฮไลต์สำคัญ 2 ชิ้น คือ งานประติมากรรมรูปปอด ขนาด 80 x 100 เซนติเมตร และแผนที่คลองในกรุงเทพฯ จาก 50 เขต ขนาด 80 x 100 เซนติเมตร ซึ่งสร้างสรรค์จากหลอดกาแฟที่ผ่านการใช้งานมาแล้ว และเก็บได้จากพื้นที่รอบ ๆ กรุงเทพฯ เพื่อชี้ให้เห็นถึงปัญหาขยะพลาสติกและโรคภัยไข้เจ็บที่มาจากสภาพแวดล้อมที่เป็นมลพิษ

City Players: อำนาจมืดในห้องประชุม

ศิลปิน: สารัตถะ จึงเสถียรทรัพย์

เชื่อว่าหลายคนน่าจะเห็นผ่านไทม์ไลน์กันอยู่เสมอๆ สำหรับผลงานภาพสามมิติที่จิกกัดเหตุการณ์ประจำวันอย่างแสบสันทั้งประเด็นการเมืองและสังคมผ่านเพจ Uninspired by Current Events โดย สารัตถะ จึงเสถียรทรัพย์ ในครั้งนี้แม้เขาจะยอมรับว่าอาจไม่แสบสันหรือแซะหนักเหมือนกับงานในโซเชียลมีเดีย แต่เป็นการสะท้อนถึงอำนาจมืดที่ทำให้ปัญหาเรื้อรังต่างๆในกรุงเทพฯไม่ได้รับการแก้ไขแม้จะมีกลุ่มคนที่มีความตั้งใจอยากแก้ปัญหาก็ตาม อาทิ ปัญหาการเผาป่า ปัญหาส่วยรถบรรทุก หรือ ปัญหาการโกงกินการก่อสร้างระบบคมนาคมและสาธารณูปโภคต่างๆ

เขายังออกแบบให้ผู้ชมได้มีส่วนร่วมผ่านการจำลองห้องประชุมที่ผู้ชมสามารถใช้เมาส์คลิกและในจอเป็นภาพปัญหาต่างๆในกรุงเทพฯในรูปแบบสามมิติ เช่น ฝนตกที่มาพร้อมกับรถติด และเมืองที่ปกคลุมไปด้วยฝุ่นควันพิษ เพื่อสะท้อนว่าแม้เราอยากจะมีส่วนร่วมในการแก้ปัญหาแค่ไหน แต่อำนาจมืดของผู้มีอิทธิพลยังสิงสถิตอยู่ในห้องประชุม

Noisy Bangkok: จากเสียงเรือคลองแสนแสบถึงรถไฟฟ้าบีทีเอส

ศิลปิน: ESIC Lab

มลภาวะทางเสียงของกรุงเทพฯ ที่เกิดจากการจราจร การก่อสร้าง การค้าขาย และกิจกรรมต่างๆ ได้นำมาจัดแสดงให้เห็นเป็นภาพวิชวลในรูปแบบศิลปะจัดวางแบบสื่อผสม (Media Art Installation) โดยกลุ่ม Edutainment & Socio-interaction Computing Lab หรือ ESIC Lab

บนจอแอลซีดีเป็นผลงานในรูปแบบ Generative Art ที่นำข้อมูลตัวเลขระดับเดซิเบลใน 8 ย่านของกรุงเทพฯ คือ วังทองหลาง ห้วยขวาง ธนบุรี ดินแดง คลองจั่น ยานนาวา โชคชัย และพาหุรัด ที่เก็บสถิติโดยสถานีตรวจวัดระดับความดังของเสียงของกรมควบคุมมลพิษในระยะเวลา 2 ปี (พ.ศ.2564-2565) มาใส่โปรแกรมให้เจนเนอเรตเป็นคล้ายเส้นกราฟขึ้นลงแสดงให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงของระดับความดังของเสียงที่แตกต่างกันในแต่ละช่วงเวลา

ถัดมาเป็นแท่นที่วางลำโพง 5 เครื่องและภายในแต่ละเครื่องมีลูกทรงกลมสีขาวทำจากโฟมมีขนาดประมาณลูกปิงปองที่เคลื่อนไหวไปมาตามเสียงที่ส่งผ่านมาจากลำโพง ทางทีมงานได้เก็บเสียงต่างๆในกรุงเทพฯ เช่น เสียงรถไฟฟ้าบีทีเอส เสียงเรือแล่นในคลองแสนแสบ เสียงไฟข้ามทางม้าลาย เสียงรถซาเล้ง และเสียงพ่อค้าแม่ค้าตะโกนขายของ และนำเสียงเหล่านี้มามิกซ์รวมกันให้มีไดนามิกและซีเควนซ์ความยาวประมาณ 4 นาที

U-Scape: เมืองในฝัน (ที่ได้แต่ฝัน)

ศิลปิน: ขวัญชัย ลิไชยกุล

ขวัญชัย ลิไชยกุล ได้สร้างสรรค์ผลงานภาพพิมพ์ 12 รูปบนแผ่นพลาสวูดเป็นภาพลายเส้นภูมิสถาปัตยกรรมภายในกรุงเทพฯผ่านแนวคิดที่ว่าพลเมืองมักไม่ได้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจเกี่ยวกับวาระสำคัญ และหนึ่งในนั้นคือ การร่วมพัฒนาหรือออกแบบเมืองที่ตนกำลังอาศัยอยู่ ศิลปินจึงสร้างสรรค์ผลงานชุดนี้ขึ้นมาเพื่อเป็นตัวแทนที่เปิดโอกาสให้ผู้ชมได้มาร่วมกันสร้างเมืองด้วยการวางแผ่นภาพที่ประกอบด้วยภาพโบราณสถาน พื้นที่สีเขียว หรือพื้นที่สาธารณะมาวางเรียงกันเพื่อให้ออกมาเป็นเมืองที่สมบูรณ์แบบและกลายเป็นเมืองในฝันของใครหลายคน ภาพเมืองที่เกิดขึ้นจึงแตกต่างกันทุกครั้งที่ผู้ชมเปลี่ยนตำแหน่งของ 12 ภาพดังกล่าวทำให้กลายเป็นภาพศิลปะที่ไม่ซ้ำกัน

Fact File

• นิทรรศการ กรุงเทพฯ ๒๔๒ จัดแสดงระหว่างวันที่ 23 มกราคม-19 พฤษภาคม 2567 ณ ห้องนิทรรศการชั้น 8 หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร
• หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร เปิดให้บริการเวลา 10.00-20.00 น. (ปิดทุกวันจันทร์)
• รายละเอียดเพิ่มเติม คลิก www.bacc.or.th และ Facebook: baccpage